โครโมโซม
☁ ข้อมูลทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต จะถูกเก็บเอาไว้ในรหัสของ DNA ซึ่ง DNA นั้นจะเป็นองค์ประกอบหนึ่งของโครโมโซม
☁ โครโมโซมของ eukaryote 1 แท่งประกอบด้วยโมเลกุลของสาย DNA เกลียว 1 เกลียว สายที่ยาวมาก (linear DNA) ซึ่งมีประจุลบ อัดตัวกันแน่นสุดๆ เข้ากับโปรตีน histone ซึ่งมีประจุบวก และโปรตีน non-histone ทำให้เกิดสมดุลประจุ เมื่อ DNA มาพันรอบกลุ่ม histone จะมองเหมือนลูกปัด เรียกว่า nucleosome
☁ โครโมโซมของ prokaryote มีแท่งเดียว มักประกอบไปด้วยสาย DNA เกลียวคู่รูปวงแหวน (circular DNA) อัดตัวกับโปรตีนที่ไม่ใช่ histone และอาจพบวงแหวน DNA ขนาดเล็กใน cytoplasm เรียกว่า plasmid
☁ โครโมโซมเกิดจาก chromatin ที่หดตัวกันแน่นจนเป็นแท่ง โดย chromosome จะเป็น 2 โครมาทิด เมื่อเกิด DNA Replication ในระยะ S ของ Interphase
☁ โครโมโซมของ prokaryote มีแท่งเดียว มักประกอบไปด้วยสาย DNA เกลียวคู่รูปวงแหวน (circular DNA) อัดตัวกับโปรตีนที่ไม่ใช่ histone และอาจพบวงแหวน DNA ขนาดเล็กใน cytoplasm เรียกว่า plasmid
☁ โครโมโซมเกิดจาก chromatin ที่หดตัวกันแน่นจนเป็นแท่ง โดย chromosome จะเป็น 2 โครมาทิด เมื่อเกิด DNA Replication ในระยะ S ของ Interphase
☁ Histone protein
เป็นโปรตีนที่ให้สาย DNA มาพัน ทำให้มีลักษณะเหมือน beads on string
มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 11 นาโนเมตร โปรตีน histone จะมีโมเลกุลมารวมตัวกัน เรียกว่า "Octameric"
โปรตีน histone จับกับโมเลกุล DNA ได้ดี เพราะว่ามีประจุ "บวก (+)" เนื่องจากมีกรดอะมิโน Lysine และ Arginine มาก
☁ Centromere
เป็นตำแหน่งของแท่งโครโมโซมที่คอด 1 โครโมโซม จะมี 1 centromere เราสามารถจำแนกโครโมโซมตามตำแหน่งของ centromere ได้ดังนี้
แขนข้างสั้นบนแท่งโครโมโซม เรียกว่า p arm
แขนข้างยาวบนแท่งโครโมโซม เรียกว่า q arm
☁ Telomere
คือ ส่วนปลายสุดของโครโมโซม ส่วนนี้จะหดสั้นลงไปเรื่อยๆ เมื่อเซลล์แบ่งตัว
☁ Chromatin
จะมีองค์ประกอบเหมือนกับโครโมโซม แต่จะไปขดตัวเป็นแท่ง chromatin ในเซลล์แบ่งออกเป็น 2 บริเวณ คือ
1. Euchromosome
เป็น chromatin รวมตัวกันอย่างหลวมๆ หากเราย้อมจะติดสีจางๆ เป็นบริเวณที่มีการ expression ของยีน
2. Heterochromatin
เป็น chromatin ที่ขดตัวกันแน่น จะติดสีเข้ม เนื่องจากมีโปรตีนอยู่มาก เป็นบริเวณที่ไม่มีการ expression
☁ การย้อมสีโครโมโซม
ส่วนที่ติดสี คือ โปรตีนที่เป็นองค์ประกอบของโครโมโซม
สีจิมซา (Giemza staining) จะติดสีม่วง
สีอะซิโตออร์ซิน (Aceto-orcein staining) ใช้ย้อมโครโมโซมพืช ติดสีแดง
การย้อมสีโครโมโซม
โครโมโซมคน มี 46 แท่ง มาจากพ่อและแม่คนละครึ่ง
โครโมโซมคน ในเซลล์ทั่วไป มี 2 ชุด (2n)
ในเซลล์สืบพันธุ์ มี 1 ชุด (n)
โครโมโซมของแบคทีเรีย มีรูปร่างเป็น วงแหวน มีจำนวน 1 โครโมโซม
☁ DNA ในเซลล์ Prokaryote จะมีอยู่ 2 ส่วน คือ
1. Chromosomal เป็น double-strand circular DNA จะมีชุดเดียว ขนาดประมาณ 4.5 Mb หรือ 4,500,000 BP
2. Plasmid DNA เป็น double-strand circular DNA มีชุดเดียวหรือหลายชุดก็ได้ ขนาดประมาณ 1-100 Kb หรือ 10,000 BP เราใช้พลาสมิดเป็น vector ในการถ่ายยีนเข้าสู่สิ่งมีชีวิดอื่นได้
bacterial DNA
☁ DNA ในเซลล์ Eukaryote จะมีอยู่ 3 ส่วน คือ
1. DNA ในนิวเคลียส เป็น double-strand linear DNA ซึ่งจะอยู่รวมกับโปรตีน histone แล้วขดเป็นแท่งโครโมโซม ถ่ายทอดจากทั้งพ่อ และแม่ไปสู่ลูก
2. DNA ใน mitochondria เป็น DNA วงแหวนเหมือนในเซลล์แบคทีเรียพบใน Matrix ถ่ายทอดผ่านแม่เท่านั้น
3. DNA ใน chloroplast เป็น DNA วงแหวนเหมือนในเซลล์แบคทีเรียพบใน Stroma ถ่ายทอดผ่านแม่เท่านั้น
☁ Genome คือ สารพันธุกรรมทั้งใน 1 เซลล์ ทั้งในนิวเคลียส mitochondria และ chloroplast ในคนมีขนาดจีโนม 3,000 ล้านคู่เบส มียีนประมาณ 20,000 - 25,000 ยีน
☁ ข้อมูลจีโนมในสิ่งมีชีวิตกลุ่มต่างๆ ได้แก่
- Virus ยีนต่างๆ จะอยู่ในสารพันธุกรรม ซึ่งจะเป็น DNA หรือ RNA ขึ้นอยู่กับไวรัสแต่ละชนิด เช่น
Double-stranded DNA (dsDNA)
Single-stranded DNA (ssDNA)
Double-stranded RNA (dsRNA)
Single-stranded RNA (ssRNA)
- Viroid จะมีสารพันธุกรรมเป็น ssRNA เท่านั้น และจะไม่มี capsid มาห่อหุ้ม
- Prokaryote สารพันธุกรรมมีอยู่ 2 บริเวณ คือ
Chromosomal DNA
Plasmid (extra chromosomal DNA)
- Eukaryote สารพันธุกรรมมีอยู่ 3 บริเวณ คือ
Chromosomal
Mitochondrial DNA
Chloroplast DNA
อ้างอิง
⚪ เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาชีววิทยา WE BY THE BRAIN
⚪ หนังสือชีววิทยา สำหรับมัธยมปลาย BIO by TENT
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น